بررسی و تقویت عملکردی-کالبدیِ استخوان بندیِ شهر قزوین با تأکید بر عنصر راه و میدان در دوران معاصر

امروزه بحرانهای گوناگونی شهرهای ما را تهدید می نمایند و انسجام شهری در معرض اغتشاش و بی سامانی قرار گرفته است. وحدت و هویت شهری  که از مشخصه های ویژۀ شهرسازی کهن ماست- کم کم به بوتۀ فراموشی سپرده می شود. آشفتگی و عدم انسجام ساختار شهر با گسترش شبکۀ ارتباطی سواره و تسلط خودرو در شهرهای ما به حدی افزایش یافته که زندگی اجتماعی و آئین شهروندی بیش از گذشته در معرض خطر قرار گرفته و انسان مداری و مقیاس انسانی را تحت الشعاع خود قرار داده است. سواره ها و پیاده ها در کشمکشی دائمی در تمامی عرصه های شهری درگیر شده اند. نیازهای جدید باعث تغییر ساختار شهرها شده و فرصت  انطباق ساختار قدیم با عملکرد جاری از شهرها گرفته شده است، و به تدریج باعث تضعیف ساختار و استخوان بندی شهر شده و در نهایت انتظار جدایی و تکه تکه شدن آن می رود. از همین رو ساماندهی نظام حرکتی و ساختار فعالیت های شهری به طور موازی و هماهنگ، و به نحوی که مسیرهای حرکتی شهر به صورت یک کل منسجم و یکپارچه عمل نماید و ادراک شوند، کاملاً ضروری است. با توجه به اهمیت نقش عناصر و پیکره های ساختاری شهر در انسجام فضایی-کالبدی بافت شهری، این مقاله قصد دارد مفهوم استخوان بندی را با تأکید بر عناصر راه و میدان تبیین نماید و تأثیر این ویژگی را در ایجاد یک ساختار منسجم در شهر مورد نظر قرار دهد. رویکرد این پژوهش، ارائۀ نوعی روش شناسی در تحلیل استخوان بندی، بر پایۀ مطالعه و تحلیل محتوی ادبیات طراحی شهری و معماری در این زمینه می باشد. چارچوب مقاله بر اساس مفهوم راه و میدان شکل گرفته و به وسیلۀ تحلیل های تصویری و توصیفی مورد ارزیابی قرار می گیرد. یافته های پژوهش نشان می دهد که عرصه های اصلی شهری در قزوین جهت تجدید حیات اجتماعی شهری و انسجام کالبدی، در کدام نقاط واقع شدند و در راستای تقویت و کارایی بهتر آن ها به ارائۀ راهکار می پردازد.